De wereld van religies, september-oktober 2007 —
Ik was enigszins verrast door de stortvloed aan kritiek, ook binnen de Kerk, die de beslissing van de paus om de Latijnse Mis te herstellen, heeft uitgelokt. Ik heb de afgelopen twee jaar genoeg gewezen op het ultrareactionaire beleid van Benedictus XVI op alle vlakken om het genoegen te weerstaan hem hier te hulp te schieten! De paus wil dus natuurlijk
aartsbisschop Lefebvre terugbrengen naar de kudde. Maar er is geen sprake van opportunisme van zijn kant, want kardinaal Ratzinger heeft al meer dan dertig jaar voortdurend herinnerd aan zijn onbehagen over de implementatie van de liturgische hervorming van Vaticanum II en zijn wens om de gelovigen de keuze terug te geven tussen de nieuwe en de oude ritus, die hij erfde van paus Pius V (die deze in 1570 afkondigde). Dit zal vanaf 14 september gebeuren. Waarom klagen over een maatregel die, een zeer zeldzame gebeurtenis, de gelovigen echte keuzevrijheid biedt? Als het oude ritueel eenmaal ontdaan is van de anti-Joodse uitdrukkingen, die getuigden van het oude christelijke anti-Judaïsme dat tot aan het Tweede Vaticaans Concilie heeft geduurd, zie ik niet echt in hoe de Mis van Pius V, die met de rug naar de gelovigen en in het Latijn wordt opgedragen, een vreselijke stap terug zou betekenen voor de Kerk.
Drie persoonlijke ervaringen daarentegen overtuigen mij van de juistheid van de beslissing van de paus. Ik was geschokt toen ik in Taizé ontdekte dat duizenden jongeren van over de hele wereld in het Latijn zongen! Broeder Roger legde me de reden uit: gezien de diversiteit aan gesproken talen had het Latijn zich gevestigd als de liturgische taal die door iedereen beoefend kon worden. Een soortgelijke ervaring vond plaats in Calcutta, in een kapel van de Missionarissen van Liefde van Moeder Teresa, tijdens de mis die werd gevierd voor de vele vrijwilligers uit alle landen: bijna iedereen kon deelnemen aan de liturgie, omdat deze in het Latijn werd uitgesproken en de jeugdherinneringen van de deelnemers zichtbaar nog levendig waren. Latijn, de universele liturgische taal van de katholieke Kerk, naast de missen in de volkstaal, waarom niet? De laatste ervaring, uit het sociologische onderzoek dat ik ongeveer tien jaar geleden uitvoerde onder tientallen Franse aanhangers van het Tibetaans boeddhisme: ik was zeer verrast toen ik van een aantal van hen hoorde dat ze Tibetaanse rituelen waardeerden omdat ze werden uitgevoerd in een taal die niet hun moedertaal was! Ze vertelden me dat ze de zondagsmis in het Frans armzalig en misten aan mysterie vonden, terwijl ze de Tibetaanse gebruiken juist heilig vonden. Tibetaans diende als Latijn. Wie weet: Benedictus XVI brengt misschien niet alleen fundamentalisten terug in de schoot van de Kerk. (1).
…
Le Monde des Religions, opgericht in september 2003, viert zijn vierde verjaardag. Het is aan u om de kwaliteit van de krant te beoordelen. Maar de financiële resultaten zijn buitengewoon positief. De oplage van het tijdschrift bedroeg gemiddeld 42.000 exemplaren in 2004. In 2005 steeg de oplage naar 57.000 exemplaren en in 2006 zette de sterke groei zich voort met een gemiddelde oplage van 66.000 exemplaren. Volgens het tijdschrift Stratégies kende Le Monde des Religions in 2006 de op twee na hoogste groei in de Franse pers. Dit is een gelegenheid om u, beste lezers, en iedereen die het tijdschrift mogelijk maakt, te bedanken en de vernieuwde vormgeving van de Forum-pagina's te benadrukken, die dynamischer zijn geworden. Ik wil ook Jean-Marie Colombani bedanken, die deze zomer afscheid nam van de directeur van de groep La Vie-Le Monde. Zonder hem Le Monde des Religions nooit het daglicht hebben gezien. Toen hij mij als hoofdredacteur aannam, vertelde hij me hoe belangrijk hij het vond dat er een tijdschrift was dat religie op een uitgesproken seculiere manier behandelde. Hij bleef ons steunen toen het tijdschrift nog steeds in de problemen zat en gaf ons altijd volledige vrijheid in onze redactionele keuzes.
(1) Zie het debat p. 17.