De Wereld van Religie nr. 58 – maart/april 2013 –
Het zal sommige lezers misschien vreemd in de oren klinken dat we, na het verhitte parlementaire debat in Frankrijk over het homohuwelijk, een groot deel van dit nummer wijden aan de manier waarop religies homoseksualiteit zien. Uiteraard behandelen we in het tweede deel van dit nummer de essentiële elementen van dit debat, dat ook de kwestie van de afstamming raakt, met de tegenstrijdige standpunten van de Franse opperrabbijn Gilles Bernheim, de filosofen Olivier Abel en Thibaud Collin, de psychoanalyticus en etnoloog Geneviève Delaisi de Parseval en de socioloog Danièle Hervieu-Léger. Maar het lijkt mij dat een belangrijke vraag tot nu toe grotendeels over het hoofd is gezien: wat denken religies over homoseksualiteit en hoe hebben ze homoseksuelen eeuwenlang behandeld? Deze vraag is door de meeste religieuze leiders zelf omzeild, die het debat onmiddellijk op het terrein van de antropologie en de psychoanalyse hebben geplaatst, en niet op dat van de theologie of het religieuze recht. De redenen hiervoor worden beter begrepen wanneer we nader ingaan op de manier waarop homoseksualiteit in de meeste heilige teksten heftig wordt bekritiseerd en hoe homoseksuelen in veel delen van de wereld nog steeds in naam van religie worden behandeld. Want hoewel homoseksualiteit in de oudheid breed werd getolereerd, wordt het in de joodse, christelijke en islamitische geschriften gepresenteerd als een ernstige perversie. "Wanneer een man gemeenschap heeft met een man zoals met een vrouw, wat zij doen is een gruwel; zij zullen ter dood worden gebracht, en hun bloed zal op hen komen", staat er in Leviticus (Leviticus 20:13). De Misjna zal niets anders zeggen en de kerkvaders zullen geen woorden vinden die hard genoeg zijn voor deze praktijk, die "God beledigt" volgens de uitdrukking van Thomas van Aquino, omdat het in zijn ogen de door de Almachtige gewenste natuurlijke orde schendt. Onder het bewind van de zeer christelijke keizers Theodosius en Justinianus werden homoseksuelen ter dood veroordeeld, omdat ze ervan verdacht werden een pact met de duivel te sluiten en verantwoordelijk werden gehouden voor natuurrampen of epidemieën. De Koran veroordeelt deze "onnatuurlijke" en "schandalige" daad in ongeveer dertig verzen, en de sharia veroordeelt homoseksuele mannen nog steeds tot straffen, variërend per land, van gevangenisstraf tot ophanging, inclusief honderd stokslagen. Aziatische religies zijn over het algemeen toleranter ten opzichte van homoseksualiteit, maar het wordt veroordeeld door de Vinaya, de monastieke code van boeddhistische gemeenschappen, en bepaalde stromingen binnen het hindoeïsme. Hoewel de standpunten van joodse en christelijke instellingen de afgelopen decennia aanzienlijk zijn versoepeld, blijft het een feit dat homoseksualiteit in ongeveer honderd landen nog steeds als een misdaad of vergrijp wordt beschouwd en een van de belangrijkste oorzaken van zelfmoord onder jongeren blijft (in Frankrijk heeft een op de drie homoseksuelen onder de 20 jaar een zelfmoordpoging gedaan vanwege sociale afwijzing). Het is deze gewelddadige discriminatie, die al millennia lang voortduurt op basis van religieuze argumenten, die wij ook in herinnering wilden roepen.
Er blijft een complex en essentieel debat over, niet alleen over het huwelijk, maar nog meer over het gezin (aangezien het niet de kwestie van gelijke burgerrechten tussen homoseksuele en heteroseksuele stellen is die werkelijk ter discussie staat, maar die van afstamming en vragen met betrekking tot bio-ethiek). Dit debat gaat verder dan de eisen van homoseksuele stellen, aangezien het ook kwesties van adoptie, medisch begeleide voortplanting en draagmoederschap betreft, die heteroseksuele stellen net zo goed kunnen treffen. De regering was zo verstandig om het tot de herfst uit te stellen door het advies in te winnen van de Nationale Ethische Commissie. Want dit zijn cruciale kwesties die niet kunnen worden vermeden of opgelost met argumenten die zo simplistisch zijn als "dit verstoort onze samenlevingen" - ze zijn in feite al verstoord - of, integendeel, "dit is de onvermijdelijke koers van de wereld": elke verandering moet worden beoordeeld op basis van wat goed is voor mens en samenleving.