De Wereld van Religies nr. 57 – januari/februari 2013 –
Is het idee dat elk individu "zijn of haar spirituele pad kan vinden" bij uitstek modern? Ja en nee. In het Oosten, ten tijde van de Boeddha, waren er vele zoekers naar het Absolute die op zoek waren naar een persoonlijk pad naar bevrijding. In het oude Griekenland en Rome boden mysterieculten en talloze filosofische scholen – van de pythagoreeërs tot de neoplatonisten, inclusief de stoïcijnen en epicuristen – talloze paden van initiatie en wijsheid aan individuen die op zoek waren naar een goed leven. De daaropvolgende ontwikkeling van belangrijke beschavingsgebieden, elk gebaseerd op een religie die betekenis geeft aan het individuele en collectieve leven, zou het spirituele aanbod beperken. Niettemin zal men binnen elke grote traditie altijd diverse spirituele stromingen aantreffen, die beantwoorden aan een zekere diversiteit aan individuele verwachtingen. Binnen het christendom bieden de vele religieuze ordes een behoorlijk grote verscheidenheid aan spirituele gevoeligheden: van de meest beschouwende, zoals de kartuizers of de karmelieten, tot de meest intellectuele, zoals de dominicanen of de jezuïeten, of zelfs ordes die de nadruk leggen op armoede (franciscanen), het evenwicht tussen werk en gebed (benedictijnen) of liefdadigheid (broeders en zusters van Sint-Vincentius a Paulo, missionarissen van naastenliefde).
Naast degenen die betrokken waren bij het religieuze leven, zagen we vanaf het einde van de middeleeuwen de ontwikkeling van lekenverenigingen, die meestal onder invloed van de grote ordes leefden, ook al werden deze niet altijd goed ontvangen door de instelling, zoals blijkt uit de vervolging van de begijnen. We vinden hetzelfde fenomeen terug in de islam met de ontwikkeling van talrijke soefibroederschappen, waarvan sommige eveneens vervolgd werden. De joodse mystieke gevoeligheid kwam tot uiting in de geboorte van de kabbalistische beweging, en we zullen in Azië een grote diversiteit aan scholen en spirituele stromingen blijven aantreffen. De moderniteit zal twee nieuwe elementen met zich meebrengen: het loslaten van de collectieve religie en de vermenging van culturen. We zullen zo getuige zijn van nieuwe spirituele syncretismen, gekoppeld aan de persoonlijke aspiraties van elk individu op zoek naar betekenis, en de ontwikkeling zien van een seculiere spiritualiteit die zich buiten elke religieuze overtuiging en praktijk uitdrukt. Deze situatie is niet geheel nieuw en doet denken aan de Romeinse oudheid. De vermenging van culturen is er echter veel intenser (iedereen heeft tegenwoordig toegang tot het volledige spirituele erfgoed van de mensheid) en we zijn bovendien getuige van een ware democratisering van de spirituele zoektocht, die niet langer uitsluitend een zaak is van een maatschappelijke elite.
Maar door al deze metamorfoses heen blijft één essentiële vraag over: moet ieder individu het spirituele pad zoeken en kan hij of zij het vinden dat hem of haar in staat stelt de best mogelijke vervulling te bereiken? Mijn antwoord is volmondig: ja. Zowel vroeger als vandaag is het spirituele pad het resultaat van een persoonlijke benadering, en dit heeft een grotere kans van slagen als ieder mens een pad zoekt dat is aangepast aan zijn of haar gevoeligheid, mogelijkheden, ambitie, verlangen en vragen. Natuurlijk raken sommigen de weg kwijt in de ruime keuze aan paden die ons vandaag de dag worden aangeboden. "Wat is het beste spirituele pad?" werd de Dalai Lama ooit gevraagd. Het antwoord van de Tibetaanse leider: "Het pad dat je beter maakt." Dit is ongetwijfeld een uitstekend criterium voor onderscheidingsvermogen.
http://www.lemondedesreligions.fr/mensuel/2013/57/